De voedingsmiddelenindustrie waarschuwde er al voor: de zonnebloemolie is bijna op. De schaarste zorgt ervoor dat er bijna geen fles meer in de rekken ligt in de supermarkt. En ook dat steeds meer fabrikanten door hun voorraden zonnebloemolie heen zijn. De aanpassing op het etiket is een enorme administratieve klus. Welke extra werkzaamheden staan de bedrijven en fabrikanten te wachten?
Zonnebloemolie wordt in veel verschillende voedingsmiddelen verwerkt, zoals margarine, vlees, vleesvervangers, kant-en-klare maaltijden, broodbeleg en bakkerijproducten. Hierdoor zijn veel producenten genoodzaakt een alternatief te zoeken in hun recepturen, wat voor extra uitdagingen zorgt. Niet alleen moet de grondstof in de receptuur vervangen worden, ook de ingrediënten op het etiket moeten worden aangepast. Verordening (EU) 1169/2011 stelt namelijk dat plantaardige olie in de lijst van ingrediënten verplicht moet worden aangevuld met zijn oorsprong.
Een wijziging in receptuur van een product heeft standaard een bepaalde doorlooptijd, afhankelijk van de complexiteit van de wijziging en het type verpakking. Producenten worden nu echter voor een voldongen feit gezet van het ontbreken van een grondstof. Indien deze grondstof dus niet snel en op een legale manier vervangen kan worden door een alternatieve grondstof, kunnen deze producten niet meer geproduceerd worden.
De Europese en nationale overheden zijn hun bewust van de impact voor de voedingsproducenten en de markt. Daarom heeft men op verschillende niveaus naar overbruggingsmaatregelen gezocht voor het ontbreken van grondstoffen door zeer uitzonderlijke situaties (bv. Oorlog). België stelt hiervoor een taskforce in. De FOD Economie heeft samen met de FOD Volksgezondheid en het FAVV een actieplan uitgewerkt voor de etikettering van zonnebloemzaden en hiervan afgeleide producten. Dit is besproken met verschillende stakeholders en brancheorganisaties zoals Fevia en Comeos.
De voedselveiligheidsregels blijven natuurlijk onbetwistbaar aangezien deze tot stand zijn gekomen voor de bescherming van de gezondheid van de consument.
Hieronder lichten we graag even het actieplan toe en geven aan wat er van u als producent (in onderstaande tekst vermeldt als operatoren) verwacht wordt.
Het actieplan: melden, etiketteren en informeren
1. Melden
Alle operatoren dienen de FOD Economie, de FOD Volksgezondheid en het FAVV in te lichten over de wijzigingen in de samenstelling van hun producten. Dit kan via het online platform:
De opsomming hieronder geeft weer welke informatie de operatoren dienen te melden:
- Naam van de vennootschap en het product
- Datum van de wijziging
- Ingrediënt dat wordt vervangen en het ingrediënt dat in de plaats komt
- Het lotnummer en/of de verpakking van de betrokken producten
- Elke wijziging van de voedingswaarde-etikettering
2. Het etiket
Op vlak van etikettering, raadt men producenten aan het etiket zo snel mogelijk aan te passen, en indien dit meteen kan dit dan ook te doen.
Een andere mogelijkheid is het gebruik van stickers, stempels of inktjets indien er informatie op het etiket dient aangepast te worden. Producenten moeten hierbij aandachtig zijn dat de informatie nauwkeurig is, op een duidelijke plaats staat en dat de consument niet misleid kan worden.
Bij producten waarbij er een toevoeging is van een allergeen, wordt er aangeraden om het etiket volledig te herzien. Aangezien dit niet altijd meteen mogelijk is, is er ook de mogelijkheid om gebruik te maken van een sticker. De sticker kan bijvoorbeeld de nieuwe ingrediëntenlijst bevatten die over de oorspronkelijke lijst wordt gekleefd (hier moet er wel steeds op gelet worden dat er geen verwarring of miscommunicatie naar de consument plaatsvindt).
3. Informeren
Naast het melden van de wijzigingen en eventueel het wijzigen van het etiket, dienen de bedrijven via verschillende kanalen de consumenten te informeren. Dit kan op allerlei manieren gebeuren:
- affiches plaatsen op goed zichtbare plaatsen in de verschillende verkooppunten; (https://economie.fgov.be/sites/default/files/Files/Entreprises/etikettering-affiche-a3.pdf). Op deze manier worden de consumenten gewaarschuwd voor de wijzigingen in bepaalde producten en wat dat allemaal tot gevolg heeft.
- Infopagina op de website van de FOD Economie; Hierop staat een overzicht van alle maatregelen in verband met de etiketteringsproblematiek. Ook zal er een overzicht beschikbaar zijn met alle producten die zijn aangepast.
- Bewustmakingsacties opgezet worden via nieuwsbrieven, social media, mailings, …
Ondertussen hebben ook andere Europese landen en het Verenigd Koninkrijk statements gepubliceerd over de flexibele handhaving op de etiketten waarbij zonnebloemolie is vervangen door een andere grondstof.
Update: 20 mei 2022
